LİPİD(YAĞ) BOZUKLUKLARI

LİPİD(YAĞ) BOZUKLUKLARI

Kan lipid seviyelerinin normal düzeylerde olmamasıdır. En sık rastlananları kolesterol ve kötü kolesterol (LDL kolesterol) fazlalığı, trigliserid yüksekliği, iyi kolesterol (HDL kolesterol) düzeylerinin düşük olmasıdır. Kanda dolaşan yağ (lipid) miktarının artışına hiperlipidemi denir. Bu bozukluklar kalp damar hastalıkları, beyin damar hastalıkları, periferik (bacaklardaki) damar hastalıklarına yol açabilir.
Vücudumuz için gereken enerji besinlerle aldığımız karbonhidrat ve yağların yakılması ile elde edilir. Enerji için öncelikli olarak karbonhidratlar yakılır, lipidler gerektiğinde kullanılmak üzere depo edilir. Enerji için depo edilen miktarın fazlası da glikojene dönüşerek depolanır. 1 gr karbonhidrat yakıldığında 4 kcal enerji elde edilirken, 1 gr lipidden 9 kcal enerji sağlanır. Bu nedenle çok uzun süren açlıklarda bile sadece su alınarak lipid depoları canlıyı yaşatabilir.
Atardamar duvarları normalde esnektir, yaşla ve damar duvarı içine yağ birikintileri ile bu esnekliği kaybeder, ateroskleroz da denilen damarlarda daralma ve damar hastalıklarına zemin hazırlanır. Böylece kalp krizi, inme benzeri damar hastalıkları ortaya çıkar. Kişilerin yeme alışkanlıkları ve düzenli egzersiz ile bu tabloları engellemeleri, yavaşlatmaları mümkün olabilir. Lipidlerin artışı genellikle özel bir belirti vermez. Bu nedenle risk durumuna göre belli aralıklarla lipid seviyelerine bakılmalıdır. Ailesinde erken yaşta kalp krizi geçirenler, genetik olarak hiperlipidemi riski altında olanlar daha erken taranmalıdır.
Hiperlipidemi diyabet, obezite, hareketsiz yaşam tarzı, stres, sigara kullanımı ve genetik faktörlerle ortaya çıkabilir. Bazen de hipotiroidi, gebelik, insülin direnci ve böbrek hastalıklarına ikincil olabilir. Bu durumların tanı ve tedavi yönetiminde endokrinoloji eğitimi almış olmak gereklidir. Her bir durumda hastaya özel, nedene yönelik tedavi şarttır. Tedavide; lipid seviyesi, diğer hastalıkların varlığı, kalp damar hastalıkları için risk durumu, daha önceden geçirilmiş inme, kalp krizi gibi faktörlere bakılarak her hasta için ayrı hedefler belirlenir. İlk adımda yaşam tarzı değişikliği, yeme alışkanlıklarının düzenlenmesi gerekir. Eğer damar hastalıkları için risk varsa beraberinde ilaç tedavisi de hemen başlanmalıdır.